Tekst analityczny – co to takiego?

Okazało się, że do zaliczenia przedmiotu konieczne jest złożenie eseju analitycznego? A może przyszły pracodawca prosi w trakcie rekrutacji o tekst analityczny twojego autorstwa? Czym w ogóle są teksty analityczne? I jak się za nie zabrać? Już podpowiadam!

Niektóre teksty nazywane są po prostu „analizami”, co – teoretycznie – nie powinno budzić zastrzeżeń na temat ich charakteru. Podkreślam słowo „teoretycznie” z tego względu, że o tym, z jakim tekstem mamy do czynienia, nie decyduje oczywiście jedynie nadany mu tytuł.

Analizy są często publikowane przez różnego rodzaju think tanki, organizacje, instytucje finansowe, statystyczne lub te zajmujące się gospodarką. Analizy można znaleźć również w czasopismach specjalistycznych i na niektórych portalach internetowych, które są redagowane przez ekspertów z danej dziedziny.

Z różnego rodzaju analizami można się też spotkać w zwykłej prasie. Niektóre teksty objaśniające bieżące wydarzenia polityczne czy gospodarcze mają właśnie taki charakter. Podobnie rzecz się ma z krytycznymi analizami filmów czy wydarzeń kulturalnych.

Warto pamiętać, że również niektóre części tekstu naukowego uchodzą za stricte analityczne. Z kolei sama praca naukowa opiera się w dużej mierze na analitycznym myśleniu. W niektórych dziedzinach nauki analiza łączy się z innymi technikami. W innych – jest jedną z podstawowych metod wyjaśniania zjawisk i rozwiązywania problemów.

Zacznijmy może od tego, co to w ogóle znaczy „analityczny”?

Zerknijmy na definicję słownikową:

Analityczny – dający się rozłożyć na składowe.

Źródło

Analityczny to także po prostu: związany z analizą. Czym więc jest analiza?

Analiza – odpowiednie zestawienie i opracowanie danych przez porównanie i wyciągnięcie wniosków na temat istoty zjawiska, jego rozwoju w przyszłości itp.; także: dokument, raport itp. z tego opracowania.

Źródło

Najprościej rzecz ujmując, analizowanie jest jedną z operacji intelektualnych. Polega na rozłożeniu jakiegoś problemu na mniejsze części, dokładnym przyjrzeniu się im i wyciąganiu wniosków o relacjach między tymi poszczególnymi częściami.

Celem analizy nie jest „rozkładnie” samo w sobie, ale raczej poszerzenie naszej ogólnej wiedzy poprzez dokonanie wspomnianej operacji. Niektóre zjawiska lub wydarzenia są bardzo proste i nie wymagają skomplikowanych analiz. Inne z kolei dają się zrozumieć jedynie dzięki „obraniu” ich z różnych wątków czy pobocznych aspektów.

Teksty analityczne są często zlecane po to, aby na ich podstawie podjąć konkretną decyzję – chociażby decyzję inwestycyjną. W pisarstwie naukowym analizy służą zazwyczaj lepszemu i głębszemu zrozumieniu zjawisk, ich składowych czy czynników na nie wpływających. Poprzez rozkładanie badanego zagadnienia na drobne elementy naukowcy są w stanie dostrzec ciekawe i na pierwszy rzut oka niewidoczne relacje pomiędzy odkrytymi poprzez analizę elementami. Jak mówią, „analiza odkrywa to, co niewidoczne”.

Warto też pamiętać, że w nauce analizy ściśle wiążą się z przyjętym przez badacza ujęciem teoretycznym i metodologicznym.

Mam napisać tekst analityczny – co dokładnie muszę zrobić?

Z poleceniem napisania tekstu o charakterze analitycznym możesz spotkać się np. w czasie studiów lub podczas ubiegania się o pracę. Zadania tego typu nie są sugerowane bez powodu. Po zapoznaniu się z napisaną przez ciebie analizą, osoba oceniająca twój tekst będzie w stanie stwierdzić, czy umiesz łączyć ze sobą fakty, wyciągać wnioski i przedstawiać własną opinię w wyważony sposób.

Tekst analityczny daje także podstawy do wyciągania wniosków na temat zdolności pisarskich autora lub autorki. Nie ma w nich miejsca na lanie wody lub zbędne ozdobniki, a struktura wywodu powinna być dobrze przemyślana. Co więcej – tekst powinien bazować na wiarygodnych danych, pochodzących z wielu sprawdzonych źródeł.

Podczas pisania tekstu analitycznego ważne jest nie tylko ustalenie tematu (który może zostać ci narzucony), ale także przyjęcie odpowiedniego punktu widzenia. Nie chodzi jednak o opowiedzenie się po czyjejś stronie – to nie rozprawka! Chodzi tutaj bardziej o dokładne zrozumienie celu twojej analizy. Temat może być bowiem sformułowany dość szeroko, ale to ty jako autor zdecydujesz, jak będzie prowadzony wywód.

Przykładowo temat „analiza relacji amerykańsko-brytyjskich po II wojnie światowej” można opracować pod kątem relacji politycznych, gospodarczych czy wojskowych – albo wszystkich na raz. Analizę można również poprowadzić w celu wyciągnięcia wniosków lub sugestii na przyszłość lub też sformułowania bilansu korzyści lub strat dla obu wspomnianych stron. Pierwszym krokiem do dokonania analizy będzie zatem ustalenie tego, czego najbardziej chcielibyśmy się o danym zjawisku dowiedzieć i… dlaczego akurat tego.

Cechy tekstu analitycznego

Skoro już wiemy, czym jest analiza, przyjrzyjmy się jej cechom charakterystycznym. Wyjdą one na jaw najpełniej wtedy, kiedy skontrastujemy analizę z opisem. Zerknij na grafikę poniżej:

W tekstach naukowych opis (informowanie) przeplata się z analizą (ewaluacją, krytycznym odniesieniem się do czegoś). Opis jest czasem niezbędny do tego, aby nasze argumenty lub dalsza analiza były zrozumiałe dla czytelnika.

To jednak dopiero dzięki analizie:

– możemy interpretować rzeczywistość i wyciągać wnioski – odpowiadać na ważne pytania „dlaczego?”, „jak?” i „co z tego wynika?”;

– podkreślać wagę niektórych elementów badanych zjawisk zamiast tylko je opisywać;

– oddzielać ważne od mniej ważnego;

– krytycznie odnieść się do danych, teorii czy koncepcji;

– rozważać wady i zalety omawianych rozwiązań, teorii czy metod.

Jeśli nie masz problemów z czytaniem w języku angielskim, gorąco polecam ci wykonanie tego ćwiczenia. Dzięki niemu upewnisz się, że dobrze zrozumiałeś lub zrozumiałaś różnicę między opisem a analizą.