Nadszedł ten moment. Chcesz wreszcie opublikować swój tekst naukowy i podzielić się ze społecznością akademicką własnymi badaniami. Tylko jak wybrać odpowiednie miejsce, gdy możliwości jest tak wiele? Jak wybrać czasopismo lub wydawnictwo, do którego warto wysłać tekst? Już podpowiadam!
Jakiś czas temu na moim profilu na Instagramie poprosiłam obserwujących o podzielenie się wrażeniami dotyczącymi ich publikacji naukowych. Zapytałam, gdzie ukazały się ich pierwsze teksty. Choć trudno uznać moją próbę za reprezentatywną, odpowiedzi rozłożyły się następująco:
– 36% osób zgłosiło swój tekst do monografii pokonferencyjnej;
– 25% osób zdecydowało się na publikację w polskim czasopiśmie naukowym;
– 23% uczestnikom ankiety udało się opublikować pierwszy tekst w czasopiśmie naukowym własnej uczelni;
– 16% studentów i doktorantów ujrzało swój pierwszy tekst w czasopiśmie zagranicznym.
W tym artykule opowiem o każdej z tych możliwości.
Monografia pokonferencyjna
Jeśli interesuje cię kariera naukowa, z pewnością rozglądasz się za możliwościami uczestnictwa w konferencjach naukowych. Wielu młodym badaczom zależy na wykazaniu tego typu aktywności w naukowym CV. Nie tylko dlatego, że w systemie oceniania dorobku naukowego aktywny udział w konferencji zapewnia odpowiednią ilość punktów. Jest to też ważne z tego powodu, że konferencje to świetne okazje do prezentacji własnych badań i zawierania nowych znajomości.
A skoro już przygotowujemy się do udziału w konferencji, czemu nie upiec dwóch pieczeni na jednym ogniu? Mam na myśli wystąpienie z referatem oraz opublikowanie tekstu w monografii pokonferencyjnej. Można powiedzieć, że jest to swego rodzaju naukowy recykling treści. Tekst w tego tupu monografii stanowi zazwyczaj poszerzoną i uzupełnioną treść referatu. A ten masz już przecież gotowy!
Spośród innych możliwości zaprezentowanych w tym artykule, zgłoszenie tekstu do monografii pokonferencyjnej jest relatywnie prostym przedsięwzięciem. Niejednokrotnie bywa tak, że w takiej monografii uwzględniane są niemal wszystkie nadesłane teksty (oczywiście aby tekst ostatecznie się okazał, przechodzi on jeszcze przez procedurę recenzji). W związku z tym wzrastają szanse na opublikowanie własnego tekstu, a przynajmniej na uzyskanie informacji zwrotnej na jego temat.
Szukając odpowiedniej konferencji naukowej, wypatruj więc takich, które informują o planowanej monografii pokonferencyjnej. Więcej na temat poszukiwania odpowiedniego wydarzenia naukowego, na którym warto by wystąpić, pisałam w tym artykule.
Czasopismo wydziałowe lub uczelniane
Innym dobrym rozwiązaniem, zwłaszcza dla początkujących naukowców, jest wysłanie tekstu do czasopisma wydawanego przez własną uczelnię. W zależności od twojego poziomu zaawansowania, możesz zdecydować się na czasopismo koła naukowego, instytutu czy wydziału. Duże uniwersytety mają też własne wydawnictwa, a te zaś wydają uczelniane czasopisma naukowe.
Dowiedz się, jakie czasopisma są wydawane na na twojej uczelni. Jeśli jesteś na niższych etapach studiów i chcesz opublikować swój pierwszy tekst, przyjrzyj się zwłaszcza czasopismom studenckim lub studencko-doktoranckim. Wymogi nie są w ich przypadku tak bardzo wyśrubowane, jak ma to miejsce w przypadku dużych i renomowanych wydań. Z kolei plusem czasopism wydziałowych lub instytutowych jest to, że ich tematyka pokrywa się zazwyczaj z tematyką twoich studiów. Nie musisz więc daleko szukać, by znaleźć odpowiednie miejsce dla własnej publikacji.
Z kolei plusem czasopism sygnowanych nazwą akademickiego wydawnictwa – zwłaszcza w przypadku dużych uczelni – jest to, że ma ono zazwyczaj sporą renomę. Panuje także przekonanie, że w tego typu pismach proces recenzowania i redakcji jest solidny, a jakoś tekstów wysoka. Zanim więc zaczniesz rozglądać się za wydawnictwami poza własną uczelnią, zrób porządny research we własnej alma mater.
Inne polskie czasopisma naukowe
Kontynuując wątek z poprzedniego akapitu, kolejnym krokiem poszukiwania odpowiedniego miejsca dla własnej publikacji może być zerknięcie na strony internetowe innych polskich uczelni. Jeśli – powiedzmy – studiujesz psychologię na jednym uniwersytecie i wiesz już, jakimi czasopismami ono dysponuje, sprawdź co oferują inne wydziały psychologii w kraju. Może one również wydają własne czasopisma, którymi warto by się zainteresować?
Sprawdź też wydawnictwa naukowe dużych uczelni w Polsce i dowiedz się, jakie tytuły wydają. Do znanych polskich wydawnictw naukowych należą m.in. Wydawnictwo Naukowe UAM czy też Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Istnieją też wydawnictwa naukowe niezwiązane z konkretnymi uczelniami, jak np. Wydawnictwo Adam Marszałek lub Wydawnictwo Naukowe Scholar. Sprawdź na stronach wydawnictw zakładkę „czasopisma” i zobacz, jakie są wymogi, aby opublikować swój tekst właśnie w tych periodykach.
Własne czasopisma posiadają też różnego rodzaju instytucje naukowe lub towarzystwa naukowe. Kilka tytułów oferują różne instytuty Polskiej Akademii Nauk czy też Instytut Pamięci Narodowej. Dowiedz się również, czy w twojej dyscyplinie naukowej istnieją jakieś instytucje, koła lub stowarzyszenia. Być może one również wydają własne tytuły i przyjmują teksty do publikacji.
Odpowiedzi na pytanie, gdzie opublikować swój tekst naukowy można również szukać na ministerialnej liście czasopism punktowanych, wokół której toczy się jednak ostatnimi czasy dość zacięty spór. Nie chcąc wdawać się w tę dyskusję, na potrzeby tego artykułu zaznaczę jedynie, że polskie tytuły są tam jednak zestawiane z periodykami zagranicznymi. Wyszukiwanie odpowiedniego dla siebie czasopisma ułatwia z kolei zaklasyfikowanie poszczególnych czasopism do konkretnych dyscyplin naukowych.
Zagraniczne czasopisma naukowe
Zdaje się, że zgłoszenie tekstu naukowego do zagranicznego czasopisma to już nieco wyższy poziom zaawansowania, choć coraz więcej polskich badaczy uderza właśnie do nich, chociażby ze względu na większą renomę. Tym, co może ułatwić to zadanie na początkowych etapach kariery naukowej, jest dołączenie do jakiegoś projektu badawczego i zgłoszenie tekstu wspólnie z innymi. Samodzielne zgłaszanie tekstu, zwłaszcza do dużych i renomowanych czasopism, wielu naukowców zostawia sobie raczej na dalsze etapy kariery naukowej. Ze względu na dużą konkurencję sita tego typu czasopism są dosyć gęste i zdecydowanie łatwiej o negatywne recenzje. A jeśli zależy ci na szybkiej publikacji, tego oczywiście będziesz chciał lub chciała unikać.
Większość renomowanych czasopism zagranicznych wydają wydawnictwa niezwiązane z konkretnymi jednostkami naukowymi. Oferują one wiele tytułów na raz. Przykładowo znane wydawnictwo Elsevier publikuje niemal 3 tys. różnych czasopism naukowych zarówno z zakresu nauk ścisłych, jak i nauk społecznych czy humanistycznych. Dlatego jednym ze sposobów poszukiwania odpowiedniego periodyku jest przejrzenie nie tyle stron konkretnych zagranicznych uczelni, co właśnie dużych wydawnictw naukowych. Oprócz Elsevier warto wskazać m.in. Palgrave Macmillan, Springer, Taylor & Francis czy Wiley.
Własne czasopisma naukowe wydają też różne konsorcja czy też stowarzyszenia naukowe. Przykładowo American Psychological Association publikuje niemal sto różnych różnych perdiodyków, a European Consortium for Political Research sześć różnych tytułów. Oczywiście wszystkie te czasopisma są związane z obszarem zainteresowań wspomnianych naukowych konsorcjów. Możesz więc znaleźć periodyk poświęcony stricte tej tematyce, która właśnie cię interesuje. Dowiedz się, działalnością których międzynarodowych stowarzyszeń naukowych powinieneś lub powinnaś się zainteresować.
Skąd mam wiedzieć, gdzie opublikować?
Z powyższego przeglądu wiesz już, że istnieją prostsze i trudniejsze możliwości publikowania własnego tekstu naukowego. O tym, na co się zdecydujesz, zadecyduje pewnie szereg czynników. Np. twój naukowy staż, wcześniejsze doświadczenia z pisaniem i publikowaniem lub też wymagana przy ocenie dorobku naukowego punktacja. Wybór zależy do ciebie!
Poniżej przedstawię jeszcze kilka sugestii, które mogą okazać się pomocne podczas poszukiwania odpowiedniego adresu, pod który wyślesz swój tekst naukowy.
– Sprawdź, gdzie opublikowali inni znani ci badacze. Wielu naukowców prowadzi rejestr własnych publikacji na swoich stronach internetowych lub też na stronach instytucji naukowych, w których pracują. Wpisz w wyszukiwarkę nazwisko znanego ci naukowca lub twojego naukowego autorytetu oraz dopisek „publikacje”. Zobacz, gdzie ukazały się teksty naukowe tej osoby. Możesz również skorzystać z wyszukiwarki Google Scholar.
– Porozmawiaj z promotorem lub opiekunem naukowym. Na początkowych etapach kariery warto pytać o wszystko, więc czemu nie zadać pytania o to, gdzie warto opublikować tekst? Starsi stażem naukowcy wiedzą już, gdzie łatwiej / trudniej jest coś opublikować lub gdzie warto / nie warto wysyłać teksty. Dowiedz się, jakie są opinie na ten temat wśród znanych ci osób związanych z twoją dyscypliną naukową.
– Monitoruj strony internetowe i profile społecznościowe wydziałów, instytutów, kół czy stowarzyszeń operujących w obrębie twojej dyscypliny naukowej. Niekiedy tego typu instytucje ogłaszają nabory tekstów do planowanych przez siebie tematycznych monografii lub publikowanych numerów czasopism.
– Uważaj na drapieżne czasopisma (predatory publishers), które działają w sposób nieetyczny. Nie przeprowadzają rzetelnych procesów recenzji i budują swój kapitał na pobieraniu opłat za opublikowanie wszystkich nadesłanych tekstów naukowych, niezależnie od ich jakości.
Uwagi końcowe
Jak widzisz, miejsc, w których możesz opublikować swój tekst naukowy jest naprawdę wiele. Pamiętaj, aby dobrze przygotować się do wysłania tekstu w interesujące cię miejsce. Upewnij się, że temat twojego tekstu pasuje tematyką do danej monografii czy numeru czasopisma. Sprawdź wytyczne dla autorów obowiązujące w danym wydawnictwie czy danym czasopiśmie. Dostosuj tekst nie tylko merytorycznym, ale i formalnym. Przygotuj wymagany abstrakt czy słowa kluczowe. I przygotuj się mentalnie na procedurę recenzji! O niej pisałam nieco więcej m.in. w tekście Recenzja tekstu naukowego – co z nią zrobić?
Powodzenia!
